İnsan Psikolojisi Neden Bozulur? Psikolojik Tedavi Yöntemleri

İnsan psikolojisi çok karmaşıktır ve birçok faktörden etkilenir. Bu yüzden “İnsan Psikolojisi Neden Bozulur” sorusu çok yönlü bir sorudur. İnsanlar yaşadıkları çevre, aile, arkadaşlar, kültür, eğitim, meslek, hobiler, ilgi alanları, değerler, inançlar ve daha birçok şeyden etkilenirler. Bu faktörler insanların kendilerini nasıl algıladıklarını, nasıl hissettiklerini, nasıl davrandıklarını ve nasıl ilişki kurduklarını belirler.

Psikolojik sorunlar bir çok sebebe bağlı olabilir. İnsan psikolojisini anlamak için, zihnimizi anlamalıyız. Ardından insan psikolojisi neden bozulur sorusunun cevaplarına daha yakın olacağız.

İnsan Psikolojisinin Karmaşıklığı

İnsan psikolojisi, insanın duygu, düşünce ve davranışlarını inceleyen bilim dalıdır. İnsan psikolojisi çok karmaşık bir yapıdır. Çünkü insanın zihni hem bilinçli hem de bilinçsiz süreçlerden oluşur. Bilinçli süreçler, insanın farkında olduğu ve kontrol edebildiği süreçlerdir. Örneğin, karar vermek, plan yapmak, problem çözmek gibi.

Bilinçsiz süreçler ise insanın farkında olmadığı ve kontrol edemediği süreçlerdir.
Örneğin, nefes almak, kalp atışı, rüya görmek gibi. İnsanın zihni aynı zamanda hem bireysel hem de sosyal etkilere açıktır. Bireysel etkiler, insanın kişilik özellikleri, yetenekleri, ilgi alanları, değerleri gibi unsurlardır. Sosyal etkiler ise insanın aile, arkadaş, toplum gibi çevresel faktörlerden aldığı mesajlar ve beklentilerdir.

İnsan psikolojisi neden bozulur?

Bu sorunun kesin bir cevabı yoktur. Ancak bazı olası nedenleri vardır. Psikolojik bozukluklar bazen doğuştan, ancak genellikle de büyüme evrelerinde ortaya çıkar. Fakat bazı durumlar sonucu, kişinin psikolojisi de bozulabilir. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Aile Krizi: Aile içindeki sorunlar, boşanma, ölüm, iş kaybı gibi durumlar bireylerin psikolojisini etkileyebilir ve genel yaşam kalitesini düşürebilir.
• Genç Bakıcılar: Sorumlulukların erken yaşta üstlenilmesi, aile bireyleri için bakım verme durumu, bireyin duygusal sağlığını etkileyebilir ve yaşam deneyimini olumsuz yönde etkileyebilir.
• Sağlık Sorunları: Kronik veya akut sağlık sorunları, bireylerin genel sağlığını ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir, psikolojik sorunlara yol açabilir.
• Madde Kullanımı: Alkol veya madde kullanımı, bireylerin davranışlarını ve genel sağlıklarını etkileyebilir, aynı zamanda mental sağlık sorunlarına neden olabilir.
• Ayrımcılık: Irk, cinsiyet, cinsel yönelim gibi sebeplerle yaşanan ayrımcılık, bireylerin genel yaşam memnuniyetini düşürebilir ve psikolojik sağlık üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir.
• Cinsel Taciz: Cinsel taciz, bireylerin duygusal sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir ve genel yaşam deneyimini zorlaştırabilir.
• İstenmeyen İletişim ve Takip: Takip ve taciz gibi durumlar, bireylerin güvenliğini tehdit edebilir ve psikolojik sağlıklarını etkileyebilir.
• Yeni Bir Çevreye Uyum: Yeni bir kültür veya ortama uyum sağlama süreci, bireylerde stres ve kaygıya neden olabilir. Bu sürecin uzun sürmesi durumunda, “kültür şoku” adı verilen bir durum ortaya çıkabilir.

Bu video Sayın İbrahim Bilgen‘e aittir. Youtube kanalını ziyaret ederek kanala abone olabilir ve çok daha fazla içeriğe ulaşabilirsiniz.

Psikolojik Sorunlar ve Belirtileri

Psikolojik sorunlar, insanların duygu, düşünce ve davranışlarında normalden sapmalar gösteren durumlardır. Psikolojik sorunlar birçok şekilde ortaya çıkabilir. Bazı psikolojik sorunlar yaygın ve hafif olabilirken, bazıları nadir ve şiddetli olabilir. Psikolojik sorunların nedenleri, belirtileri, seyri ve tedavisi değişkenlik gösterebilir.

Psikolojik sorunların en bilinen örnekleri şunlardır:

• Depresyon, insanların uzun süreli üzüntü, mutsuzluk, umutsuzluk, değersizlik gibi duygular yaşadığı bir psikolojik bozukluktur. Depresyon yaşayan insanlar ilgi ve zevk duydukları aktivitelerden uzaklaşabilirler, uyku ve iştah problemleri yaşayabilirler, yorgunluk, konsantrasyon güçlüğü, suçluluk, ölüm düşünceleri gibi belirtiler gösterebilirler.
  
• Anksiyete, insanların aşırı endişe, korku, kaygı, panik gibi duygular yaşadığı bir psikolojik bozukluktur. Anksiyete yaşayan insanlar belirli durumlardan veya nesnelerden korkabilirler (fobi), sosyal ortamlarda rahatsızlık duyabilirler (sosyal anksiyete), gelecekle ilgili sürekli kaygılanabilirler (genel anksiyete), aniden nefes darlığı, kalp çarpıntısı, terleme gibi belirtiler yaşayabilirler.
  
• Psikolojik sorunlar sadece depresyon ve anksiyete ile sınırlı değildir. Birçok farklı psikolojik bozukluk vardır. Örneğin obsesif kompulsif bozukluk (OKB), insanların takıntılı düşünceler ve zorlayıcı davranışlar yaşadığı bir bozukluktur. Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), insanların travmatik bir olay sonrasında olayı tekrar yaşama ve kaçınma belirtileri gösterdiği bir bozukluktur. Bipolar bozukluk, insanların ruh hallerinde aşırı dalgalanmalar yaşadığı bir bozukluktur. Şizofreni, insanların gerçeklikle bağını kaybettiği ve halüsinasyonlar, sanrılar gibi belirtiler gösterdiği bir bozukluktur.

Buraya kadar insan psikolojisi nasıl bozulur, psikolojik bozukluklar ve bazı psikolojik sorunlara değindik. Şimdi bozuk psikolojimizi nasıl düzeltebiliriz, öğrenelim!

Psikoloji Nasıl Düzeltilir?

İnsan ruhu, deneyimlerimiz, duygularımız ve inançlarımızdan oluşan karmaşık ve ince bir dokumadır. Hayatın fırtınaları, kişisel mücadelelerin ağırlığı ve toplumsal baskıların ince iplikleri, bizi kırılmış, kaybolmuş ve kendimizden kopmuş hissetmemize neden olabilir. Ancak, herhangi bir karmaşık sanat eseri gibi, insan ruhu ve psikolojisi de onarılabilir. Bunun için yaraların kökenini anlayarak ve onları daha güçlü ve daha dirençli bir bütün haline getirerek onarabiliriz.

Önerilen Yazı: Psikolojide Somatik Sanrı Nedir? Sanrı Çeşitleri Nelerdir?

İlk Adım: Çatlakları Bulmak: Kendimizde ki Yaraları Tanımak

Onarıma başlamadan önce, ruhumuzdaki çatlakları kabul etmeliyiz. Bu öz farkındalık, görünmeyen yaranın tüm yapıyı zayıflatmasına ve çürümesine neden olabileceği için çok önemlidir. Ruhu onarmaya ihtiyaç duyduğunu gösteren bazı yaygın belirtiler şunlardır:

• Kronik stres ve kaygı: Sürekli bir huzursuzluk ve endişe hissi, genellikle gerginlik baş ağrısı ve uyku bozuklukları gibi fiziksel semptomlarla birlikte görülür.
• Depresyon ve düşük ruh hali: Kalıcı bir hüzün, umutsuzluk ve bir zamanlar zevk alınan aktivitelere ilgi kaybı hissi.
• Sağlıklı olmayan başa çıkma mekanizmaları: Maddeler, kendine zarar verme veya ilişkilerden çekilme yoluyla kaçış, geçici rahatlama sağlayabilir ancak temel sorunları daha da kötüleştirebilir.
• Olumsuz öz konuşma ve çarpık düşünme: Sürekli aşağılayan ve yargılayan içsel bir ses, kendine güvensizlik ve düşük benlik saygısına yol açar.
• Çözülmemiş travma: İstismar, ihmal veya kayıp gibi geçmiş deneyimler, ruh üzerinde derin yaralar bırakabilir ve ilişkileri ve duygusal refahı etkileyebilir.

Bu belirtileri tanıdıktan sonra, onarım yolu açılır. Peki, bu karmaşık süreci nasıl yöneteceğiz? Şimdi sizlere psikolojinizi nasıl düzeltebileceğinize dair ipuçları:

• Farkındalık ve meditasyon: Şimdiki an ve iç dünyamızla ilgili farkındalığımızı geliştirmek, olumsuz düşünceleri ve duyguları kontrol altına almamıza yardımcı olabilir.
• Bilişsel davranışçı terapi (BDT): Bu kanıta dayalı terapi, olumsuz düşünce kalıplarını anlamamıza ve daha gerçekçi ve uyumlu olanlarıyla değiştirmemize yardımcı olur.
• Kabul ve kararlılık terapisi (ACT): ACT, düşüncelerimizi ve duygularımızı yargılamadan kabul etmemizi öğretir. Bu sayede, zorluklarla karşı karşıya kalsak bile amaç ve değerle ilerlememize olanak tanır.
• Sağlıklı ilişkiler kurmak: Destekleyici kişilerle güçlü bağlar kurmak, aidiyet, anlayış ve cesaret duygusu sağlayabilir. Zorluk dönemlerinde bir güvenlik ağı görevi görür.
• Fiziksel aktivite ve öz bakım: Düzenli egzersiz yapmak ve uyku, beslenme gibi sağlıklı alışkanlıkları önceliklendirmek ruh halimizi, enerji seviyemizi ve genel dirençimizi artırabilir.
• Bonus: Stresi yönetmek, aslında bir nevi de psikolojinizi onarmanıza yardımcı olur. Ne kadar az stres, o kadar fazla huzur demektir.

İnsan psikolojisini onarmak, tek seferlik bir çözüm değil, devam eden bir süreçtir. Adanmışlık, sabır ve kırılganlıklarımızı yüzleşmeye istekli olmayı gerektirir. Ancak aynı zamanda kendini keşfetme, büyüme ve güçlendirme yolculuğudur.

İnsan psikolojisini onarmak, tek seferlik bir çözüm değil, devam eden bir süreçtir. Adanmışlık, sabır ve kırılganlıklarımızı yüzleşmeye istekli olmayı gerektirir. Ancak aynı zamanda kendini keşfetme, büyüme ve güçlendirme yolculuğudur. Psikolojimizin iplerini onararak, daha güçlü, daha dirençli ve daha mutlu bir birey olabiliriz.İnsan psikolojisini onarmak için profesyonel yardım almak da çok önemlidir. Bir terapist veya danışman, bu zor süreçte bize rehberlik ve destek sağlayabilir.

Kaynaklar:
Human Psychology
8 Psychology Basics You Need to Know