Fregoli Sendromu: Yabancıların Maskesi Altında Tanıdık Yüzler

Fregoli Sendromu, bir kişinin etrafındaki farklı insanları aynı kişi olarak algılama durumudur. Bu durum, kişinin tanıdığı bir kişinin farklı kişilere dönüştüğüne inanmasına neden olur. İtalyan sahne yıldızı Leopoldo Fregoli’nin adını alan bu sendrom, Fregoli’nin sahnede hızlı bir şekilde farklı karakterlere dönüşme yeteneğinden esinlenmiştir. Bu sebeple binbir surat sendromu olarak da bilinir.

Fregoli Sendromu, bir kişinin etrafındaki farklı insanları aynı kişi olarak algılama durumudur. Bu durum, kişinin tanıdığı bir kişinin farklı kişilere dönüştüğüne inanmasına neden olur. İtalyan sahne yıldızı Leopoldo Fregoli’nin adını alan bu sendrom, Fregoli’nin sahnede hızlı bir şekilde farklı karakterlere dönüşme yeteneğinden esinlenmiştir.

Bu yazıda fregoli sendromu nedenleri, capgras ve cotard sendromlarına değineceğiz. Hazırsanız, fregoli sendromu nedir, neden olur başlayalım.

Fregoli Sendromu Nedir? ve Temel Belirtileri

Fregoli sendromu, disosiyatif olmayan psikozlar kategorisinde sınıflandırılan bir psikiyatrik bozukluktur. Basitçe söylemek gerekirse, bir kişi Fregoli sendromuna sahipse, sokakta karşılaştığı her insanın aslında aynı kişi olduğuna, o kişinin özel güçlere sahip olduğuna ve istediği gibi görünüm değiştirebildiğine inanır. Bu kişiler ayrıca çevrelerindeki herkesin psikolojik özelliklerinin birbirlerine geçtiğine inanırlar.

Bu sendrom, hastalarda oldukça gelişmiş bir paranoya yaratabilir; bu nedenle bu kişiler genellikle bir sahtekarla, bir kurbana zulmetmek için başkalarının görünümünü kullanan bir gaspçıyla karşı karşıya olduklarına ikna olurlar.

Bu sendrom, Capgras sendromuna benzerlik gösterir. Her ikisi de yüzleri normal olarak algılamada zorluk çeken kişileri içerir. Ancak, Capgras sendromunda kişi, bir benzerin başka bir varlığın fiziksel görünümüne büründüğünü düşünürken, Fregoli sendromunda kişi, başka bir kişinin fiziksel görünümünün arkasında aynı kişiyi görmeye devam eder, sadece farklı bir kimlik takılı olduğuna inanır.

Capgras ve Cotard Sendromu Nedir?

Capgras sendromu ve Cotard sendromu, psikiyatrik bozukluklar arasında yer alan nadir görülen durumlardır. Fregoli’nin ikiz sendromları olarak bilinirler.

• Capgras Sendromu: Kişi bir tanıdığını veya yakınını tanımadığına inanır. Örneğin, hasta eşini veya anne-babasını tanıdığı halde, bu kişilerin aslında kendileri olmadığına ve yerlerine bir tür taklitçi ya da dışarıdan biri geçtiğine inanır. Bu durum, genellikle bir tür paranoid inançla birlikte görülür ve kişinin kendini veya yakınlarını korumak amacıyla tedirginlik veya korku yaşamasına neden olabilir.
  
• Cotard Sendromu: Bu sendromda, kişi kendi varlığının ya da bedeninin gerçek olmadığına inanır. Kişi, genellikle ölü olduğuna veya organlarının yok olduğuna inanır. Ayrıca, bazen kendini dünya dışında bir varlık olarak tanımlar veya hiç var olmadığını düşünür. Cotard sendromu, genellikle şiddetli depresyon, bipolar bozukluk veya şizofreni gibi psikiyatrik bozukluklarla ilişkilendirilmiştir.

Her iki sendrom da karmaşık ve nadir görülen psikiyatrik durumlardır.

Fregoli Sendromu’nun Nedenleri ve Risk Faktörleri

Fregoli Sendromu şizofreni bozukluk veya diğer organik durumlar bağlamında ortaya çıkan nadir bir psikiyatrik hastalık olarak kabul edilir.

Fregoli gibi binbir surat sendromlarıyla genellikle ilişkilendirilen durumlar:

• Serebrovasküler hastalıklar: Beyin damarlarını etkileyen hastalıklar, genellikle inme (felç) gibi durumları içerir.
• Posttravmatik ensefalopati: Beyin travmasının ardından gelişen uzun süreli nörolojik ve bilişsel bozukluklar.
• Temporal epilepsi: Beynin temporal lobunu etkileyen epileptik nöbetlerin meydana geldiği bir tür epilepsi.
• Postensefalitik parkinson sendromu: Bir enfeksiyon sonrasında ortaya çıkan ve Parkinson hastalığına benzer semptomlar gösteren bir durum.
• Viral ensefalit: Virüslerin beyin dokusuna enfeksiyonu sonucu gelişen bir tür ensefalit.
• Migren: Tipik olarak tekrarlayan, şiddetli baş ağrılarına eşlik eden bir tür baş ağrısı.
• B12 vitamini eksikliği: Vücutta yetersiz B12 vitamini seviyeleri, sinir sistemi ve kan hücrelerinin sağlığı üzerinde olumsuz etkilere neden olabilir.
• Karaciğer ensefalopatisi: Karaciğer fonksiyon bozukluklarının neden olduğu beyin fonksiyonlarının bozulması.
• Hipotiroidizm: Tiroid bezinin yetersiz hormon üretimi sonucu ortaya çıkan bir durum.
• Pseudoparatiroidizm: Paratiroid bezlerinin işlevsel olmayan bir şekilde aşırı hormon üretmesi durumudur.
• Demans: Bellek kaybı, düşünme yeteneğinde azalma ve günlük aktiviteleri yerine getirme yeteneğinde azalma gibi belirgin bilişsel bozuklukların görüldüğü bir durumdur, Alzheimer hastalığı gibi çeşitli alt tipleri vardır.

Capgras Sendromu genellikle demans ve diğer nörolojik bozukluklarla ilişkilendirilirken, Fregoli Sendromu çoğunlukla psikiyatrik bozukluklarla ilişkilidir. Ancak, literatürde, Parkinson hastalığı olan 57 yaşındaki bir hastada Fregoli Sendromu’nun geliştiği bir vaka bulunmaktadır.

Belirtiler ve Semptomlar

Binbir surat sendromları yüksek derecede birbirinin yerine geçebilir, bu yüzden bunları ayrı sendromlar olarak karakterize etmek veya belirli bir durumla ilişkilendirmek mümkün değildir.

Ancak aşağıdaki belirtiler ile bu sendromu fark edebilirsiniz.

• Hastalar genellikle, bir veya birkaç kişinin sık sık görünüşünü değiştirdiğine inanır ve bu kişileri genellikle takipçi olarak algılar.
• Depersonalizasyon, genellikle yanlış tanıma sendromunun başlangıcına neden olur.
• Bu sendrom genellikle, akut bir psikotik bölümün ardından aniden başlar.
• Hastalar genellikle paranoid davranışlar sergiler.
• Hastalar genellikle depresyon belirtileri gösterir.
• Hastaların duygusal ifadeleri genellikle azalır.
• Hastanın yanlış tanımladığı kişi ile ilişkileri her zaman olumsuz olmayabilir, bu ilişkilerin yoğunluğu daha önemlidir.
• Düşmanlık, genellikle şizofreni hastalarında daha sık görülür.
• Hastalar genellikle, yanlış tanıma yanılsamalarının yanı sıra diğer yanılsamaları da yaşar.
• Erotomani öğeleri bulunabilir. Örneğin, hasta genellikle, daha yüksek sosyal statüye sahip bir kişinin kendisini sevdiğine dair yanlış bir inanca sahip olabilir.
• Hastalar, yanlış tanımladıkları kişilerin fiziksel özelliklerini ve davranışlarını dikkatlice analiz eder ve sonra bir sahtekarın var olduğuna ikna olurlar.
• Genellikle hasta, yanlış gördüğü kişinin kötü niyetli olduğuna inanır.
• Yanlış tanımlanan kişilerin sayısı, tıbbi personeli de içerecek şekilde artabilir.

Fregoli Sendromu’nun nedenlerinden biri, hastaların aldığı ilaçların yan etkileri olabilir. Özellikle, Parkinson hastalığının tedavisinde kullanılan levodopa içerikli ilaçlar bu duruma yol açabilir. Levodopa kullanımı, delüzyon ve halüsinasyonları tetikleyebilir. Genelde, L-dopa’nın en belirgin yan etkisi halüsinasyon olmasına rağmen, bu ilaçların kullanılması sonucunda delüzyon bozuklukları da görülebilir ve bu durum, Fregoli Sendromu’nun en yaygın nedeni olarak kabul edilir.

Fregoli Sendromu’nun bir diğer olası nedeni ise merkezi sinir sisteminin hasarıdır. Özellikle, beyindeki sağ frontal lob veya sol temporo-pariyetal bölge gibi bölgelerin hasarı, bu tür bir delüzyon bozukluğuna sebep olabilir.

Fregoli Sendromu Tedavisi

Fregoli Sendromu‘nu anlamak için öncelikle sendromun kökenine bakmak gerekmektedir. Yukarıda belirtildiği gibi, bu sendromun vakalarıyla ilgili çok fazla araştırma yapılmamıştır, bu nedenle sendromun tedavisini sağlamak için özel bir tedavi belirlenmemiştir. Ancak bazı vakalarda, bu sendromların eşlik ettiği hastalık çözüldüğünde veya en azından kontrol altına alındığında iyileşmenin gerçekleştiği gösterilmiştir. Genellikle, bu hastalığın tüm kayıtlı vakalarında semptomların azaltılması için farmakolojik tedavi gereklidir. Bu nedenle, hastanın en uygun tedavisini belirleyebilecek bir uzmana erken başvurulması önerilir

İnternetten bulduğum bazı vakaları buraya ekliyorum.

Fregoli Sendromu Vakaları

Vaka 1: Travma Sonrası Stres Bozukluğu Olan Kadın;

56 yaşındaki bir kadında travma sonrası stres bozukluğu teşhisi konuldu ve bu durum depresif bir döneme neden oldu. Tedavi sırasında, yakın akrabalarını tamamen yabancı insanlarla değiştiren ve psikiyatristi bile yabancılar arasına dahil eden kadın, yanlış tanıma gösterir. Herhangi bir nörolojik değişikliği yoktur. Antipsikotik bir tedavi uygulanır ve bu sayede Fregoli semptomlarının kaybolması sağlanır. 

Vaka 2: Şizofreni Teşhisi Konmuş Kadın;

35 yaşındaki bir kadında 16 yaşından beri psikiyatrik bir geçmiş vardır ve spesifik olarak paranoik şizofreni teşhisi konmuştur. Sendromun gelişmesinden 6 hafta önce, doktorların reçete ettiği ilaçları almaya son verdiği ortaya çıktı. Hastanın, tamamen yabancı insanların akrabaları olduğunu iddia ettiği ve özellikle de onları sevdiği ünlü bir aktör olan Eric Estrada olarak tanımladığı görülmüştür. Post-sentral beyin bölgelerinde düzensiz ve ritmik aşırı aktivite gözlemlenmiştir. Flufenazin ilacı ile tedavi edilerek psikolojik durumu iyileştirilmiştir.

Bilinen ilk vaka

Bu hastalık hakkında ilk kez 1927 yılında P. Courbon ve G. Fail tarafından yazılmıştır. Makalelerinde, sık sık tiyatroya giden genç bir kadından bahsediyorlardı. Bu kadın, sürekli olarak kendisini takip eden aktörlerin kendilerini, kadının tanıdığı kişilere benzetmek için makyaj yaptığına inanıyordu.

Takıntılı takipçi manisi olan bir hastanın, belirli yerleri ziyaret ettiğinde, sürekli olarak kendisini takip eden ve rastgele bir yaya, bir öğrenci ve hatta bir serçe gibi görünen bir kişi olduğuna inandığı görülmüştür. Bu durumda, Fregoli Sendromu için karakteristik olan bir başka özellik olan antagonizm gözlenmiştir. Bu hasta, çevresindeki insanları sadece “düşmanlar” olarak değil, aynı zamanda “tanıdıkları” olarak da görüyordu. Her gruba belirli bir rol atanıyordu. “Düşmanlar” sürekli olarak onu takip ederken, “tanıdıkları” ona destek oluyordu.

Fregoli Sendromu kişinin günlük hayatını nasıl etkiler?

Fregoli Sendromu, bir kişinin aynı kişiyi başka biri olarak görmeyi içerdiği için, kişinin günlük hayatını önemli ölçüde etkileyebilir. Bu, kişinin sosyal ilişkilerini, iş hayatını ve genel olarak yaşam kalitesini bozabilir.

Sosyal ilişkiler açısından, Fregoli Sendromu olan kişiler, yanlış kişilere güvenme veya yanlış kişilerden korkma gibi sorunlar yaşayabilir. Örneğin, Fregoli Sendromu olan bir kişi, bir arkadaşının aslında bir düşmanı olduğunu düşünebilir veya bir yabancının aslında bir akrabası olduğunu düşünebilir. Bu, kişinin sosyal ilişkilerini bozabilir ve güvensizliğe neden olabilir.

Genel olarak yaşam kalitesi açısından, Fregoli Sendromu olan kişiler, sürekli olarak yanlış kişileri görmenin stresi ve endişesi ile yaşayabilir. Bu, kişinin uyku kalitesini, ruh halini ve genel olarak yaşam kalitesini bozabilir.

Fregoli Sendromu, tedavi edilebilir bir durumdur. Tedavi, altta yatan nedene bağlı olarak değişebilir. Örneğin, Fregoli Sendromu bir psikozun belirtisiyse, psikoz tedavisi Fregoli Sendromunun tedavisinde de yardımcı olabilir. Binbir surat sendromu olan kişilerin, günlük yaşamlarını etkileyebilecek belirtilerden haberdar olmaları ve gerekirse yardım almaları önemlidir.