Gaslighting, bir tür psikolojik manipülasyon ve duygusal istismardır. Bu sinsi taktik, mağdurun kendi akıl sağlığından şüphe etmesine, gerçeklik algısının bozulmasına ve çevresinde olup bitenleri sorgulamasına neden olur. Gaslighting uygulayan kişi, mağdurun özgüvenini sarsmayı ve onu kontrol altında tutmayı hedefler.
Bu manipülasyon yöntemi, mağduru sürekli olarak yanıltmayı, gerçekleri çarpıtmayı ve kendi algılarını sorgulatmayı içerir. Zamanla mağdur, kendi duygularına, anılarına ve akıl sağlığına olan inancını kaybeder.
Gaslighting’in Yaygın Taktikleri
Gaslighting, kendini farklı şekillerde gösterebilir. İşte bu manipülasyon türünün en yaygın taktiklerinden bazıları:
Küçümseme (Banalisation): Duygularınızı önemsiz gösterme veya alaycı bir şekilde reddetme.
- “Çok alıngansın, her şeyi fazla büyütüyorsun.”
- “Bu kadar hassas olma, şakaydı sadece.”
- “Abartıyorsun, bu kadar tepki vermene gerek yok.”
- “Senin sorunun her şeyi çok ciddiye alman.”
- “Neden bu kadar duygusalsın, sakinleş biraz.”
- “Her zamanki gibi yine drama yaratıyorsun.”
- “Boşver gitsin, takılacak bir şey değil.”
- “Senin kadar alıngan birini görmedim.”
- “Bu kadar hassas olursan hayatta zorlanırsın.”
- “Küçük bir şey için bu kadar üzülmene gerek yok.”
Bu taktik, mağdurun duygularının geçersiz ve anlamsız olduğunu hissetmesine neden olur.
Saklama (Retention): Sizi dinlemeyi reddetme veya söylediklerinizi anlamıyormuş gibi davranma.
Bu davranış, mağdurun kendini ifade etmesini engeller ve manipülatörün kontrolünü pekiştirir.
Çürütme (Countering): Hafızanızı sorgulama ve olayları farklı hatırladığınızı iddia etme. Zamanla, mağdur kendi hafızasına ve akıl sağlığına güvenmekte zorlanır.
İnkar veya Unutma (Denial or Forgetting): Size söylediklerini veya söz verdiklerini “unutma” veya bunların hiç yaşanmadığını iddia etme.
Saptırma veya Engelleme (Divert or Block)
Bu taktik, manipülatörün konuyu değiştirmesi veya sizin güvenilirliğinizi sorgulamasıdır. Bu, önemli konuları konuşmayı zorlaştırır ve zamanla mağdurun konuyu açmaktan vazgeçmesine neden olabilir.
Gaslighting uygulayan kişi, sizi susturmak ve kendi gerçekliğini empoze etmek için çeşitli yollar dener. Bu durum, mağdurun kendi algılarından şüphe duymasına ve manipülatörün kontrolüne girmesine yol açar.
Stereotipler
Bazı araştırmalar, gaslighting’in sadece psikolojik bir sorun olmadığını, aynı zamanda sosyolojik bir fenomen de olabileceğini öne sürmektedir. Bu araştırmalar, gaslighting’in cinsiyet veya ırk eşitsizlikleri gibi sosyal adaletsizliklere dayandığını savunmaktadır. Gaslighting uygulayan kişiler, kurumsallaşmış eşitsizlikleri kullanarak mağdur için sahte bir gerçeklik yaratmaya çalışırlar. Örneğin: “Git beni şikayet et, kimse tacizden bahseden kadınlara inanmaz.”
Gaslighting’e Karşı Nasıl Tepki Verilir?
Gaslighting davranışını tespit etmek, bu manipülasyonla başa çıkmanın ilk adımıdır. Genellikle, manipülatör aynı taktikleri farklı durumlarda kullanır ve bu da mağdurun kendinden şüphe etmesine neden olur. Gaslighting’i fark ettiğinizde şunları deneyebilirsiniz:
- Önemli konuşmaları not alın.
- Güvendiğiniz arkadaşlarınızdan ve aile üyelerinden destek alın.
- Sınırlar belirleyin ve bu sınırlara uyun.
- Kendinize iyi bakın ve kendinizi önemseyin.
Unutmayın, kendinize değer vermek ve kendi gerçekliğinize güvenmek, gaslighting’e karşı en güçlü savunmanızdır.
Sonuç: Gaslighting’in Etkileri ve Destek
Gaslighting, mağdur üzerinde derin ve kalıcı etkilere sahip olabilir. Duygularınızdan, gerçeklik algınızdan ve hafızanızdan şüphe etmenize neden olarak, manipülatörün sizi kontrol etmesine olanak tanır.
Eğer bir istismar ilişkisi içinde olduğunuzu düşünüyorsanız, yardım almaktan çekinmeyin. Birçok ulusal kuruluş, bu konuda size destek olabilir ve yol gösterebilir.
Unutmayın, yalnız değilsiniz ve bu durumu aşabilirsiniz.
