Mesleki gelişim, bireylerin iş yaşamlarında ilerlemek ve başarı elde etmek için izledikleri süreçlerin ve kararların tamamını kapsayan önemli bir alandır. Super benlik kuramı da bunlardan biridir. Bu süreçte, meslek seçimi bireyin kendi benlik algısının bir ifadesi olarak ortaya çıkar. Bu bağlamda, Super benlik kuramı, mesleki gelişim sürecinde bireyin kendini algılama biçimini ve benlik kavramının rolünü vurgulayan bir kuramdır. Bu makalede, Super benlik kuramının ne olduğunu ve özelliklerini detaylı bir şekilde ele alacağız.
Super Benlik Kuramı Nedir?
Super Benlik Kuramı, Amerikalı psikolog Donald E. Super tarafından geliştirilen bir teoridir. Bu kuram, bireylerin meslek seçiminde benlik kavramının önemini vurgulamaktadır. Super, bireylerin kendini nasıl gördüğünü ve tanımladığını benlik kavramı olarak tanımlar. Benlik kavramı, bir kişinin yetenekleri, değerleri, ilgileri ve kişilik özelliklerinin bütünüdür.
Super, mesleki gelişim sürecinde bireylerin benlik kavramlarını mesleki tercihlerine yansıttığını savunur. Meslek seçimi, bireyin kendini nasıl gördüğünün ve tanımladığının bir ifadesidir. Bireyler, kendi benlik kavramlarına uygun meslekleri seçmeye ve bu mesleklerde kendilerini ifade etmeye çalışırlar.
Önerilen Yazı: Freud Topografik Kuramı: Bilincin Sınırlarını Keşfetmek
Super’in Benlik Kuramı Evreleri
Super’in benlik kuramı, mesleki gelişim sürecini belirli evrelerle açıklar. Bu evreler, bireyin mesleki gelişimindeki ilerlemeyi ve benlik algısının değişimini yansıtır. İşte süper benlik kuramının evreleri:
- Büyüme (Özdeşleşme) Evresi: Bu evre, bireyin doğumdan 14 yaşına kadar olan dönemini kapsar. Büyüme evresinde, bireyin benlik algısı özdeşleşme süreçleriyle şekillenir. Hayal Kurma Basamağı (4-10 yaş), İlgi Basamağı (11-12 yaş) ve Yetenek Basamağı (13-14 yaş) olmak üzere üç ayrı alt evre bulunur. Bu evrede, bireyin kendini tanıması, ilgi alanlarını keşfetmesi ve yeteneklerini geliştirmesi önem kazanır.
- Araştırma (Keşfetme) Evresi: Bu evre, 14-24 yaş arasını kapsar. Bireyin kendini tanıma sürecine girdiği ve farklı meslekleri keşfetmeye başladığı bir dönemdir. Araştırma evresi, Deneme Basamağı (14-17 yaş), Geçiş Basamağı (18-21 yaş) ve Sınama ve İzleme Basamağı (22-24 yaş) olarak üç ayrı alt evreye ayrılır. Bu evrede, birey mesleki deneyimler edinir, farklı rolleri deneme fırsatı bulur ve kendi benlik kavramını meslek seçimiyle uyumlu hale getirmeye çalışır.
- Yerleşme Evresi: Bu evre, 25-44 yaş arasını kapsar. Birey, mesleki olarak kendini yerleştirme sürecine girer ve iş yaşamında istikrar ve başarı arar. Yerleşme evresi, Sınama Basamağı (25-30 yaş) ve Sağlamlaştırma Basamağı (31-44 yaş) olmak üzere iki alt evreden oluşur. Bu evrede, birey yeni sorumluluklar alır, işine bağlanır ve sosyal yaşamını mesleğiyle uyumlu hale getirir.
- Koruma, Devam Ettirme Evresi: Bu evre, 45-64 yaş arasını kapsar. Birey, mesleki benliğini korumaya ve geliştirmeye çalışır. Elde edilen mesleki benlik duygusuyla uyumlu bir şekilde çalışır ve kendini sürekli olarak geliştirme çabası içerisindedir.
- Çöküş Evresi: Bu evre, 65 yaş ve sonrasını kapsar. Fiziksel güç azalırken, birey iş yükünü azaltma eğilimindedir. Emeklilik dönemine doğru yönelir ve daha az sorumluluk gerektiren işlerde çalışmayı tercih edebilir. Çöküş evresi, Yavaşlama Basamağı (65-70 yaş) ve Tam Emeklilik Basamağı (71 yaş ve sonrası) olarak iki alt evreden oluşur.
Önerilen Yazı: Carl Rogers Kuramı Nedir? Rogers Benlik ve Kişilik Kuramları
Super Benlik Kuramı Özellikleri
Super benlik kuramı, mesleki gelişim sürecinde bir bireyin kendini algılama ve benlik kavramının önemini vurgulayan bir yaklaşımdır. Bu kurama göre, meslek seçimi bireyin kendini algılama biçiminin bir yansımasıdır. Super benlik kuramının özellikleri şunlardır:
- Benlik Kavramının Önemi: Super Benlik Kuramı, bireylerin meslek seçiminde kendini nasıl gördüklerinin ve tanımladıklarının önemini vurgular. Benlik kavramı, bireyin yetenekleri, değerleri, ilgileri ve kişilik özelliklerinin bir bütünüdür ve meslek seçiminde belirleyici bir rol oynar.
- Meslek Seçimi ve Benlik Tasarımları: Super, meslek seçiminin bireyin benlik kavramının bir yansıması ve ifadesi olduğunu savunur. Bireyler, kendi benlik tasarımlarına uygun meslekleri seçmeye çalışır ve meslekleri aracılığıyla kendilerini ifade ederler.
- Mesleki Gelişim Evreleri: Kuram, mesleki gelişimin belirli evrelerden geçtiğini öne sürer. Bu evreler, bireyin yaşamındaki farklı dönemleri temsil eder ve meslek seçimiyle ilişkilidir. Büyüme evresi, araştırma evresi, yerleşme evresi, koruma evresi ve çöküş evresi olmak üzere beş evreden oluşur.
- Mesleki Gelişim Görevleri: Her mesleki gelişim evresi, bireyin karşılaşması gereken görevlerle ilişkilidir. Bu görevler, bireyin mesleki olgunluk düzeyini belirlemede kullanılır. Örneğin, araştırma evresinin deneme basamağında bireyin geçici denemeler yapması beklenirken, yerleşme evresinde ise işe bağlanma ve meslekte ilerleme görevleri ortaya çıkar.
- Mesleki Olgunluk Düzeyi: Super Benlik Kuramı, mesleki olgunluk kavramını ortaya çıkarır. Mesleki olgunluk, bireyin meslek seçimi ve mesleki gelişim sürecinde ne kadar ilerlediğini ve kararlılık kazandığını ifade eder. Mesleki olgunluk, bireyin meslek seçimindeki doyum ve başarı düzeyini belirlemede önemli bir faktördür.
Super Benlik Kuramı, bireylerin meslek seçiminde benlik kavramının rolünü vurgulayarak mesleki gelişimi açıklamaktadır. Bu kuram, meslek seçimi sürecinde bireylerin kendi özelliklerini, yeteneklerini ve ilgilerini dikkate almalarının önemini vurgulamaktadır. Ancak genel hayatta Super mesleki gelişim kuramı bilinmez. Bunun sebebi mesleki gelişim kuramlarının sadece kpss gibi sınavlarda çıkmasıdır.