Geleneksel Türk Motifleri Nelerdir? Halı ve Kilim Motif Desenleri Ne Anlama Gelmektedir?

Ülkemizin her bir coğrafyası ayrı güzeldir. Güzelliğin ve geleneğin temsili olarak da en başta Anadolu toprakları gelir. Bu Anadolu diyarında yüzyıllardır geleneksel Türk motifleri atalarımız,
ninelerimiz tarafından işlenmiştir.
Aynı zamanda halen günümüzde az da olsa bu geleneksel Türk desenleri eserlerine rastlanmaktadır.
Hala bir yerlerde geleneksel Türk motifleri  için emek veren dokumacı ustalarımız vardır.
Bu yazıda geleneksel Türk sanatında kullanılan motifler ve anlamlarını öğrenmiş olacağız.

Geleneksel Türk Motifleri Bize Ne Katmıştır?

Geleneksel türk halı motifleri, ülkemize gelen turistlerin büyük bir ilgisini çeker. Aynı zamanda geleneksel türk kilim motifleri de inceliği ve zerafetiyle yabancılara göz kırpar. İşte böyle zengin bir geleneğimiz varken; onu yaşatmaya çalışan, emek veren geleneksel türk kilim-halı motif ustalarına gereken değeri vermek gerekir.

Bu şaheser geleneklerin bir parçası olan geleneksel türk desenleri bir dileği, sevinci, aşkı, sevgiyi, inancı, bekarlık, evlilik, göç, afet gibi daha sayamadığımız birçok duyguyu , olguyu işaret etmek için kullanılmıştır.

Şimdi gelin hangi geleneksel türk halı motifleri ön plana çıkmış; hangi geleneksel türk kilim motifleri güzellikleriyle büyülemiş; geleneksel türk motifleri denince akla gelenler neymiş, hangi geleneksel türk desenleri tarihe imza atmış onlara bakalım.

Önerilen Yazı: Efsaneleşmiş Türkü Olan Drama Köprüsü Hikayesi Nedir?

Geleneksel Türk Motifleri Nelerdir?

Elibelinde

Geleneksel türk motifleri  denince ilk göze çarpan elibelinde deseni anneliği ve doğurganlığı temsil eder. Türk motif desenleri arasında sıkça görülen bir desendir. Gerek halı gerek ise çeşitli tasarımsal alanlarda sıklıkla kullanılır.

Keçiboynuzu

Hareket ve bolluğu temsil eder. Geleneksel türk motifleri içinde kendine yer bulmuştur. Erkeksidir; gücü ve kahramanlığı yansıtır. Zaten farklı kültürlere de baktığımız da koç boynuzu gücü ve asaleti temsil eder.

Muska ve Nazarlık

Herkesin bildiği üzere bazı kişilerde bulunduğuna inanılan, göz kamaştırıcı kişilere ve kıymetli eşyalara, bakışlarıyla etki etmesidir nazar. Evde kırılan bir bardak, tabak; aniden hastalanan bir bebek için birinin nazarının değdiğine inanılmıştır. Bu nedenle nazarlıklar ve nazar boncukları geleneksel kültürümüz içinde yer almıştır.

Muska ise; bir kötülüğe karşı kendini savunmaya alma durumudur. Nazar boncuğu ile işlevi aynı olsa da stilleri farklıdır.

Bereket

Çeşitli simgelerden oluşur, mutluluğu ve hareketi anlatır. Canlılığı, bereketi bu desende bulmak çok kolay. Hepimizin evinde ya da bir köşesinde en yaygın biçimde kullanılan bereket desenli kilim veya halısı vardır. Gelin görün ki Türk kültürünün temelleri de bereket inancına dayanır. “Bu yaz bereketli geçecek.” “Para da bereket var” gibi her yerde bereket arayan bizlerin, halısında motif olarak neden olmasın ki?

Saçbağı

Evlilik hayali kuran genç kızların desenidir bu. Ölümü, doğumu, evliliği temsil eder. Bu desen belki de şuan ayağınızla bastığınız bir halının üzerindedir.

Suyolu

İsmini Menderes nehrinden almıştır. Şekline baktığınız zaman zaten kendini belli ediyor; menderes gibi akıp gidiyor. Asalet, bereket, saflık, erdemlik gibi kavramları temsil eden suyolu, kadınlar tarafından türk halı motifleri içine aktarılmıştır.

Pıtrak

Üzerinde bulunan dikenlerin kötü gözleri uzaklaştırdığı düşüncesiyle Anadolu insanı tarafından motiflere eklenmiştir. Küçük boyutlu bu desen geleneksel türk kilim motifleri arasında yer almıştır.

Yılan

Anadolu insanımız bu kadar ürkütücü bir hayvanı bile bir sanat eseri yaratarak dokumlarına eklemişlerdir. En eski tanrılardan olarak bilinir. Hayatın gücü ondadır. Deri değiştirdiği için ölümsüzlüğü ön plana çıkarılmıştır. Geleneksel türk desenleri arasında yılanı da görmek ne kadar ilginç demi. Ama atalarımız korkuyu görsele çevirmiştir.

Akrep

Anadolu insanımız evlerinde akrebin yürümesinin zor olduğu dokumalar üretmişlerdir. Korunma amaçlı motiflerden biridir. Sebebi olmayan, kötü bir anlam yüklenmiştir akrebe. Daha çok kilim dokumasında yansıtır kendini.

Kurt Ağzı Kurt Ayağı

Koruma amaçlı motiflerden biridir. İiyimserliği temsil eder. Gözleri karanlıkta iyi gördüğü için güneşe ve ışığa benzetilir. Daha çok seccadelerde buluruz bu deseni. Özellikle camilerde bu desenden yani olan kurt ağzından çok görürüz.

Görüldüğü üzere geleneksel türk motifleri oldukça çeşitlidir. Anadolu insanımız çevresinde gözlemlediği her nesneyi dokumalarına inşa etmiştir. Daha birçok nesneyi ya da hayvanı geleneksel türk desenleri kategorisine ekleyebiliriz.