Pek Çoğumuzun Muzdarip Olduğu Gelecek Kaygısı Nedir? Nasıl Üstesinden Gelinir?

Günümüzde öyle sorunlar vardır ki, psikolojik olarak insanı haddinden fazla bir şekilde yıpratırlar. Bu konuda ele alacağımız gelecek kaygısı da buna bir örnektir.
İnsan ırkının, fiziksel varlığın yanı sıra ruhsal bir boyuta da sahip olması ona diğer canlılardan farklı olarak estetik kabiliyetler, bilişsel özellikler,  duygusal edinimler bahşetmiştir.
Bu edinimler çerçevesinde insanlar sosyal hayatlarını düzenlemiş ve kendi değerler sistemini inşa etmiştir.

Özellikle hayatlarının kırılma anları olarak gördükleri noktalara özel anlamlar yüklemiş ve bu noktaların başarılı bir şekilde tamamlanması için oldukça yüksek bir gayret içine girmiştir.
Elbette bu gayret, içerisinde sadece olumlu duyguları barındırmamaktadır. Sürecin nasıl sonuçlanacağının bilinmemesi kişi de çoğu zaman kaçınılmaz bir kaygı duygusuna sebep olmaktadır.

Gelecek Kaygısı Nedir?

“Gelecek kaygısı” nedir kavramının neyi anlatmak istediğini daha iyi anlayabilmek için öncelikle “kaygı” kelimesinin psikolojideki karşılığına bakmak yararlı olacaktır.
Kaygı, bireyin kendisinden bağımsız olan dış çevreden ya da kendi iç dünyasından gelen negatif bir ileti sebebiyle tecrübe ettiği fiziksel, mental ve duygusal tepkilerdir. Daha basit bir deyişle kaygı, bireyin yaşamında ortaya çıkan durumlar karşısında hissettiği ve karşı koymakta oldukça zorluk yaşadığı panik halidir.

Şimdi bu tanımlamadan yola çıkarak diyebiliriz ki gelecek kaygısı psikolojik olarak bireyin yaşamında özellikle hayatının dönüm noktası olarak kabul ettiği gelecekteki bir olay karşısında hissettiği ve çoğu zaman karşı koyamadığı güçlü bir endişe halidir.

Elbette bahsi geçen gelecek kaygısının boyutu; yaş, cinsiyet, ebeveyn tutumları, eğitim durumu, sosyal çevre ve maddi gelir gibi birçok etmene bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Ancak araştırmalar geleceğe yönelik kaygıların çoğunlukla ergenlikte ve genç yetişkinlikte tecrübe edildiğini göstermektedir. Her iki grubun da insan hayatını etkileyen birçok kırılma anının gerçekleştiği bir yaş aralığında olması elbette tesadüf değildir.

Gelecek Kaygısının Başlıca Sebepleri

Gelecek kaygısı tek bir sebebe bağlı olarak gerçekleşebileceği gibi birden fazla etken de bu duruma sebebiyet verebilir.

1-) Belirsizlik: Tüm sebeplerin içerisinde belki de en etkili ve en yaygın olanı belirsizliktir. İnsan bilişsel yapısı gereği belirsizlikten ve bilinmezlikten sonra derece kaçınır. Beynimiz karanlık noktaları adeta kabullenemez. Gece ormanda yürürken belirli belirsiz gölgeleri ya da ağaç dallarını tanıdık cisimlere benzetmemizin sebeplerinden biri de bu durumdur. Ancak gelecek, şimdiden aydınlatabileceğimiz somut bir bilinmezlik değildir. Geleceğin sayısız olasılıklara sahip olması, onu insan için kaygı verici kılan en büyük etmenlerden biridir. Ümitlerini gelecekteki bir noktaya bağlayan insan için olumsuz ihtimallerin varlığı onu korku içine hapsedecektir.

2-) Yön Karmaşası: Bunu bir nevi hedefsizlik olarak adlandırmamız da mümkündür. Geleceğe dair sayısız ihtimallerden hangisine, ne şekilde adım atmamız gerektiğini saptayamamak elbette bizi bir yön karmaşasına doğru itecek ve artan belirsizlik büyük bir ihtimalle kaygı olarak bize dönecektir.

3-) Tükenmişlik Hissi: Hayatımız sayısız mücadelelerden ve başa çıkmak zorunda kaldığımız yüzlerce hadiseden meydana gelmektedir. Karşımıza çıkma ihtimali bulunan zorlukları aşabileceğimize dair kendimize olan inancımız, geleceğe karşı ne kadar güçlü hissetmemizi sağlayacaksa, karşımıza çıkacak engellerle baş etme gücünü kendimizde görememek korku ve kaygı seviyemizi o kadar arttıracaktır.

4-) Asosyallik: Bilindiği üzere insan toplumsal bir varlıktır. Buna bağlı olarak insan tek başına hissedemeyeceği gücü ve dirayeti çevresiyle birlikte elde edebilmektedir. Gelecekte bir engelle karşılaştığımız takdirde birilerinin yanımızda olacağını bilmek kaygı seviyemizi azaltabileceği gibi yalnız olduğumuzu bilmek gelecekle başa çıkmamızı zorlaştıracaktır.

Gelecek Kaygısının Belirtileri Nelerdir?

Aslına bakarsanız gelecek kaygısının örneğin depresyon gibi diğer psikolojik rahatsızlıklarda olabileceği gibi gizil belirtileri mevcut değildir. Gelecek kaygısının en büyük belirtisi, geleceğe dair hissetmiş olduğunu negatif duygular, kaygı ve endişe halidir.

Gelecek Kaygısı Nasıl Giderilir?

Elbette hiçbir zaman gelecekte bizleri neyin beklediğini öğrenemeyeceğiz. Ancak kendimize kısa vadeli ve uzun vadeli gerçekçi ve faydaları planlar hazırlayarak geleceğimize yön verebiliriz. Bu durum dizginlerin kısmen de olsa elimizde olduğu hissini canlandıracaktır. Belirsizliğin azalması ise kaygı seviyemizi düşürüp korkularımızı kontrol altında tutmamıza yardımcı olacaktır.

Korkularımızla yüzleşmeyi tercih etmekte gelecek kaygısını azaltabilecek yöntemlerden biri olacaktır. Gelecekte olmasından kaygı ve endişe duyduğumuz durumları saptamak ve onları telafi edici alternatifler bulmak geleceğe olan korkumuzu önemli ölçüde azaltacaktır.

Sağlam ve güvenilir insani ilişkiler kurmak da gelecek kaygımızı önemli ölçüde dizginlememize yardımcı olacak etmenlerden biridir. İnsan zor durumda kaldığında yanında birilerinin olacağını bildiği taktirde daha cesur ve emin bir hayat yaşayacaktır.

Yaşamın kendisini olduğu gibi kabul etmek ve mücadele için daima hazır olmak gelecek kaygısını azaltabilecek güçlü etmenlerden biridir. Kişi hayatla başa çıkmak için gerekli olan motivasyona sahip olduğu sürece geleceğin girift dünyasından daha az zarar görecektir.

Gelecek Kaygısı Depresyonu Tetikler mi?

Bu soruya sağlıklı bir cevap verebilmek için öncelikle depresyonun neyi ifade ettiğini anlamak yararlı olacaktır. Depresyon en bilindik ifadesiyle, kişinin kendisini psikolojik açıdan kötü hissettiği, oldukça uzun bir zaman dilimini işgal edebilen ve gündelik yaşamına olumsuz yönde etki eden psikolojik bir durumdur. Bu noktadan hareketle gelecek kaygısı,kişinin günlük yaşamını ne kadar olumsuz etkilediğine bağlı olarak elbette depresyona yol açabilmektedir.