Psikanalizin kurucusu olan Sigmund Freud, insan zihninin derinliklerini keşfetmeye adanmış hayatının büyük bir bölümünde bir dizi teori ve yaklaşım geliştirmiştir. Freud’un en etkileyici ve etkili kuramlarından iki tanesi, bu yazıda da ele alacağımız Freud Topografik Kuram olarak, topografik kişilik kuramı ve psikoseksüel gelişim kuramıdır.
Bu teoriler, Freud’un kişilik gelişimini, bilinçdışını ve insanların davranışlarını, düşüncelerini ve hislerini nasıl anladığını şekillendirmiştir. Bu makale, Freud’un topografik ve psikoseksüel gelişim kuramlarını ayrıntılı bir şekilde ele alacak, bunların anlamını, işleyişini ve bu kuramlara dayanan örnekleri sunacaktır.
Freud Topografik Kuramı Nedir?
Freud topografik kuramı, insan zihnini bir tür ‘coğrafya’ veya ‘harita’ olarak betimler ve bilincimiz, ön bilincimiz ve bilinçdışımız olmak üzere üç bölgeye ayırır. Bilincimiz, şu anda düşündüğümüz ve farkında olduğumuz şeyleri içerirken, ön bilincimiz, şu anda düşünmediğimiz ancak ihtiyaç duyulduğunda hatırlayabileceğimiz bilgileri içerir. Bilinçdışımız, farkında olmadığımız, bastırılmış ve genellikle kabul etmekte zorlandığımız düşünceleri, arzuları ve hisleri içerir.
Freud’un Psikoseksüel Gelişim Kuramı Nedir?
Freud psikoseksüel gelişim kuramı, kişiliğin çocuklukta şekillendiğini ve çocuğun farklı aşamalardan geçerek yetişkinliğe ulaştığını ileri sürer. Bu aşamalar; oral, anal, fallik, latans ve genital aşamalardır. Her aşamada, çocuk farklı bir ‘erotik’ odak noktasına sahip olur ve bu odak noktası, çocuğun nasıl ilerlediğine ve sonraki aşamalarda nasıl davrandığına bağlıdır.
Freud psikoseksüel gelişim kuramı:
- Oral Aşama: Doğumdan yaklaşık 1 yaşına kadar olan dönemdir. Bu dönemde bebek, ağız yoluyla tatmin arayışındadır. Emme ve yutma eylemleri bu aşamanın temel özellikleridir. Ebeveynle kurulan emme ilişkisi ve tatmin edici beslenme deneyimleri önemlidir.
- Anal Aşama: Yaklaşık 1 ila 3 yaş arasında gerçekleşen bu aşamada, çocuk tuvalet eğitimiyle ilgilenir. Tuvalet alışkanlıkları ve kontrolü, çocuğun yaşamında önemli bir rol oynar. Tuvalet eğitimindeki başarı veya başarısızlık, kişilik özelliklerinin şekillenmesinde etkili olabilir.
- Falik Aşama: 3 ila 6 yaşları arasındaki dönemi kapsar. Bu dönemde çocuk, cinsel kimliğini keşfeder ve cinsel organlarına ilgi duyar. Oedipus kompleksi ve Elektra kompleksi gibi kavramlar bu aşamada önemli rol oynar. Çocuk, anne veya baba ile özel bir ilişki geliştirir ve cinsel isteklerini fark eder.
- Latent Aşama: 6 ila 12 yaşları arasındaki dönemdir. Cinsel isteklerin daha az belirgin olduğu bir dönemdir. Bu dönemde çocuk, cinsel enerjisini diğer faaliyetlere yönlendirir. Arkadaşlık ilişkileri, oyunlar ve öğrenme gibi alanlara odaklanır.
- Genital Aşama: Ergenlik döneminden itibaren başlar. Bu dönemde cinsel enerji yeniden canlanır ve cinsel kimlik oluşumu hızlanır. Birey, cinsel dürtülerini sağlıklı bir şekilde yönetme becerisi kazanır ve sağlıklı yetişkin ilişkileri kurabilir.
Önerilen Yazı: Carl Rogers Kuramı Nedir? Rogers Benlik ve Kişilik Kuramları
Topografik Yaklaşım Nedir?
Topografik Kişilik Kuramı Örnekleri
Freud’un topografik kişilik kuramına dayanan örnekler, genellikle bir bireyin bilinçdışı düşüncelerinin ve arzularının davranışlarını ve hislerini nasıl etkilediğini gösterir. Örneğin, bir bireyin geçmişte yaşadığı travmatik bir olayı bilinçli olarak hatırlamaması ancak bu olayın bilinçdışı düzeyde yaşanan korku ve anksiyeteye yol açması, topografik kişilik kuramının bir örneği olabilir. Benzer şekilde, bir bireyin bilinçdışı düzeyde bir kişiye duyduğu kıskançlık hissi, bilinçli düzeyde bu kişiye karşı düşmanca davranışlara yol açabilir.
Topografik Kişilik Kuramı Örnekleri
- Rüyalar: Freud, rüyaların bilinçdışı içeriklerin ifadesi olduğunu savunmuştur. Rüyalar, bilinçdışındaki isteklerin sembolik şekilde ifade edildiği bir alan olarak görülür.
- Dil Sürçmeleri: Freud’a göre, dil sürçmeleri ve yanlışlıkla söylenen sözler, bilinçdışının etkilerini yansıtan durumlardır. Bilinçdışı içeriklerin baskın olduğu anlarda ortaya çıkabilirler.
- Savunma Mekanizmaları: Freud, bilinçdışı içeriklerin bastırılmasıyla ilgili savunma mekanizmalarının kullanıldığını belirtmiştir. Örneğin, inkar, bastırma, projeksiyon gibi mekanizmalar, bilinçdışının etkisini azaltmaya yönelik stratejiler olarak görülür.
- İç Çatışmalar: Bilinçdışı içeriklerin bilince çıkma çabaları, iç çatışmalara neden olabilir. Örneğin, kişinin bilinçdışında saklı olan cinsel arzular ve toplumsal normlar arasındaki çatışma, psikolojik sorunlara yol açabilir.
- Hipnoz ve Serbest çağrışım: Freud, hipnoz ve serbest çağrışım gibi teknikleri kullanarak bilinçdışının içeriklerini ortaya çıkarmaya çalışmıştır. Bu yöntemler, bilinçdışı süreçlerin bilinç düzeyine getirilmesine ve anlaşılmasına yardımcı olur.
Freud’un topografik ve psikoseksüel gelişim kuramları, insan zihninin anlaşılmasında ve kişilik gelişiminin incelenmesinde büyük öneme sahip olmuştur. Bu teoriler, insan davranışlarının, düşüncelerinin ve hislerinin nedenlerini ve nasıl ortaya çıktığını anlamamıza yardımcı olur.
Hem topografik kişilik kuramı hem de psikoseksüel gelişim kuramı, psikoloji ve psikanalizin birçok alanında kullanılmaktadır ve Freud’un insan zihnine olan derinlemesine yaklaşımının mükemmel örnekleridir. Bu kuramlar, hala psikolojik araştırmalarda ve terapilerde etkili bir şekilde kullanılmaktadır ve insan davranışını anlamamızı ve yorumlamamızı sağlarlar.
kpss için çok yararlı, teşkk
Freud topografik kuramını bu şekilde anlatıgınız iççin teşekkürler