Altruizm – Özgecilik Nedir? Psikolojide Yardımseverliğin Yeri ve Önemi

Özgecilik nedir diye sorsalar, beyaz ata binip giden insanlar örnek gösterilir. Ancak o beyaz ata binip giden insanlar halen bizlerle. Hepimizin içinde, bir başkasına yardım etme isteğiyle yanan küçük bir kıvılcım vardır. Bazen bu kıvılcım, bir dostun omzuna el atmak, bazen de hiç tanımadığınız birine uzanan bir el olur.

Ancak, özgecilik kavramını yalnızca bireysel yardımlar olarak değerlendirmek yeterli değildir; çünkü bu noktada özgecilik ve alturizm nedir sorularını daha derinlemesine incelemek gerekir. Psikolojide özgecilik, bireyin, karşısındaki kişiye fayda sağlamak amacıyla, hiçbir ödül beklentisi içinde olmadan hareket etmesini ifade eder.

Özellikle özgeci davranış nedir sorusuna verilecek yanıtlar arasında, karşılıksız yardım etme ve sosyal fayda sağlamaya yönelik çabalar öne çıkar. Bu tür davranışlar, toplumun dayanışma ve güven duygularını güçlendirirken, bireyin iç huzuruna da katkıda bulunur.

Daha da detaylandıralım:

Kavramı İnceleyelim: Özgecilik Nedir?

Özgecilik, en basit haliyle başkalarının iyiliğini düşünerek yapılan, karşılık beklenmeyen fedakârlık olarak tanımlanır. Psikolojide özgecilik, kişinin içinden gelen, tamamen gönüllü ve karşılıksız bir yardımlaşma davranışı olarak kabul edilir. Bu tür davranışlar, bireyin ruhsal gelişimi üzerinde derin etkiler bırakır ve toplum içindeki sosyal bağları güçlendirir.

Diğergamlık, sadece bireyin diğer insanlara olan yardımını değil, aynı zamanda doğaya ve diğer canlılara karşı da gösterdiği olumlu davranışları içerir. İngilizce’de “altruism” olarak bilinen Türkçe’de ise “alturizm, diğerkamlık ve özgecilik olarak bilinir.

TDK’ya göre özgecilik, kişisel yarar gözetmeksizin başkasına yararlı olmaya çalışan kimse yani karşılık beklemeden yardım etme davranışı olarak tanımlanır.

Özgecilik genellikle elseverlik ve diğerkamlık olarak bilinir.

Özgecilik, evrensel olarak kabul edilen bir erdemdir. Birçok kültürde bu davranışlar, kişinin ahlaki gelişimini ve toplumsal sorumluluk bilincini yansıtır. Alturizm terimi ise Batı literatüründe sıkça karşımıza çıkar ve özgecilik ile aynı anlamda kullanılır. Psikolojide alturistik davranışlar, bireyin içsel motivasyonlarıyla başkalarının faydasına yaptığı yardımları ifade eder. Bu yardımların temelinde ise insanın doğuştan gelen sosyal bir varlık olma durumu yatar.

Alturizm Nedir?

Özgecilik ve alturizm aslında oldukça benzer kavramlardır; ancak aralarında ufak farklar vardır. Özgecilik, kişinin bireysel olarak başkalarına yardım etmeye odaklandığı bir davranış biçimiyken, alturizm daha çok toplumsal bir sorumluluk duygusu içerir. Alturizmde, birey yalnızca kişisel bir fedakârlık yapmaz; aynı zamanda toplumsal dengeyi ve karşılıklı yardımlaşmayı gözetir.

Alturistik davranışlar, bireyin geçmişte aldığı yardımlar ya da gelecekte bir yardım beklentisi varsa daha da artar. Bu tür davranışlar, insanların birbirine olan bağlılığını ve sosyal uyumunu artırırken, aynı zamanda toplumsal dayanışmayı güçlendirir. Özellikle doğal afetler gibi durumlarda bu tür alturistik davranışlar, toplumun bir araya gelmesine ve sosyal sorumluluğun ön plana çıkmasına neden olur.

Alturizm felsefe tarafında çok fazla bilinir.

Psikolojide Özgecilik ve Altruizm

Psikolojide özgecilik, kişinin kendi çıkarlarını bir kenara bırakarak başkalarının yararına hareket etmesini ifade eder. Bu davranışlar, bazen içgüdüsel bir tepki, bazen de bilinçli olarak alınan kararlar sonucu ortaya çıkar. Ancak özgeci davranışlar, her zaman kişisel bir ödül beklentisi içermez; aksine, ödül beklentisi olmadan yapılan yardımlar, özgeciliğin en saf halidir.

Freud‘a göre, özgecilik bazen bir savunma mekanizması olarak da işlev görebilir. İnsanlar, içlerinde hissettikleri eksiklikleri başkalarına yardım ederek kapatmaya çalışabilirler. Bu davranışın altında yatan neden, kişisel bir tatmin arayışı olabilir. Ancak gerçek diğerkamlık, ödül ya da takdir beklentisi olmadan, sadece başkasının iyiliğini gözeterek yapılan yardımlardır.

Geçmişten Günümüze Özgecilik ve Altruizm

Özgecilik ve altruizm, insanoğlunun tarih boyunca sosyal hayatta var olan en temel davranış biçimlerinden biridir. Evrimsel açıdan bakıldığında, bu davranışlar yalnızca bireysel fedakârlık olarak görülmez. Aynı zamanda toplulukların ayakta kalmasına yardımcı olan stratejik hareketlerdir. Psikolojide özgecilik nedir sorusunu evrimsel çerçevede değerlendirdiğimizde, başkalarına yardım etmenin bireyin genlerini koruma ve aktarma isteğiyle de bağlantılı olduğunu görürüz.

Geçmişte, insanlar karşılıklı yardımlaşma ve dayanışma yoluyla toplumsal bağları güçlendirir, bu da onların hayatta kalma şansını artırırdı. Alturistik davranışlar, sadece bireysel değil, toplumsal bir dayanışmanın ve sosyal uyumun anahtarı olmuştur.

Bugün ise bu davranışlar, toplumsal sorumluluk bilinciyle birlikte şekillenmektedir. İnsanlar, hem geçmişte aldıkları yardımların bir karşılığı olarak hem de toplumun iyiliği için özgeci davranışlar sergilerler.

Diğerkamlık, yalnızca insanlara karşı değil, doğaya ve diğer canlılara karşı da gösterilen bir tutum haline gelmiştir. Alturizm felsefesi ise, bireylerin bencilce davranmak yerine toplumun genel yararına hareket etmesi gerektiğini savunur. Bu nedenle, geçmişten bugüne özgecilik ve alturizm, insanlığın varlığını sürdüren en önemli sosyal ve psikolojik unsurlar arasında yer almıştır.

Diğerkamlık Nedir?

Diğerkamlık, kelime kökeni itibarıyla “diğer” sözcüğünden türetilmiştir ve kişinin kendi çıkarlarını geri plana atarak başkalarının iyiliğini gözetmesi anlamına gelir. Diğerkamlık felsefesi, bireyin kendi ihtiyaçlarından fedakârlık yaparak, başkalarına fayda sağlama amacını temel alır.

Eğitim Terimleri Sözlüğü’ne göre diğerkamlık, çıkar gözetmeksizin başkalarının iyiliği için özveride bulunmayı bir ahlak ilkesi olarak kabul eder. Bu yaklaşım, bireyin topluma ve çevresine karşı sorumluluklarını ön plana çıkarırken, bencillik yerine sevgi ve merhameti esas alır.

Kısacası, diğerkamlık, bireyin kendini başkalarına adaması ve toplumsal faydayı gözetmesiyle anlam kazanır.

Yukarıdaki liste diğerkamlık için sıkça görülen örneklerdir.

Buraya kadar özgecilik nedir, alturizm ne demek ve psikolojide özgecilik kavramlarını derledik. Umarız bu yazı hoşunuza gitmiştir. Aklınıza takılan bir şey varsa, aşağıda bizlerle paylaşmaktan çekinmeyin.